آشنایی با دکتر سیاسی ایران

علی اكبر سیاسی در سال 1273 ش در تهران به دنیا آمد. پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی، در روزگار احمدشاه قاجار، در امتحانات اعزام دانشجو به خارج، شاگرد اول شد و بعدها در فرانسه دكترای علوم تربیتی و روانشناسی گرفت. علی اكبر سیاسی تحت تأثیر جریان‏های فكری و اجتماعی ناشی از زندگی در اروپا، با چند تن از دوستانش كه در فرنگ تحصیل كرده بودند، حزب ایران جوان را تأسیس كرد.

او پس از بازگشت از اروپا به تدریس در مدرسه دارالفنون، نظام و علوم سیاسی پرداخت و با تأسیس دانشگاه تهران به استادی این دانشگاه نائل آمد. وی بعدها كه انجمن روانشناسی ایران تأسیس شد به ریاست آن انجمن برگزیده شد و ریاست مؤسسه روانشناسی دانشگاه تهران را برعهده گرفت. دكتر سیاسی همچنین مدت دوازده سال ریاست دانشگاه تهران را به عهده داشت. دكتر سیاسی، وزیر فرهنگ در دولت احمد قوام و علی سهیلی و نیز وزیر مشاور در هیئت دولت مرتضی قلی بیات، وزیر فرهنگ دولت ابراهیم حكیمی و وزیر امور خارجه دولت ساعد بود. وقتی جنگ جهانی دوم پایان یافت، از تمام دنیا هیئت هایی به سانفرانسیسکو رفتند تا برنامه ای بریزند که پس از جنگ چه باید کرد که جنگ جهانی سومی روی ندهد. یک هیئت نیز از ایران رفت که شامل دکتر غنی، انتظام، قاسم زاده، تیمسار جهانبانی ..... و البته دکتر سیاسی هم بود.

در سانفرانسیسکو هیئت ایرانی گل کاشت ! زیرا در جلسات ، سایرین هرکدام پیشنهاد می کردند که مثلاً :
تمام دنیا را باید خلع سلاح کرد تا جنگ نشود!  
یکی گفت که همه مردم را باید سیر کرد تا جنگ نشود! 
یکی گفت که تمام ثروت ها را باید تقسیم کرد تا دنیا متعادل شود! 
جمعی می گفتند که باید مرزها را برداشت تا جنگ های توسعه طلبانه پیش نیاید .

ناگفته پیداست که هیچ کدام  از پیشنهادها عملی نبود و از جلسات خصوصی تجاوز نمی کرد و به جلسه عمومی نمی رسید تا اینکه یک روز دکتر سیاسی که به زبان انگلیسی و فرانسه مسلط بود ، رفت پشت تریبون و نگاهی عالمانه و مصداق عاقل اندر سفیه به حضار انداخت و گفت :

....... خیر آقایان! 
جنگ نه مربوط به شکم است و نه ثروت و نه مرز! 
جنگ و دعوا تنها نتیجه جهل است! 
مردم با فرهنگ های یکدیگر آشنایی ندارند و چون فرهنگ همدیگر را نمی شناسند، به همدیگر احترام نمی گذارند! 

و این توهین ها نتیجه ای جز جنگ ندارد. پس باید کاری کرد که سطح دانش مردم و شناخت آنها از فرهنگ همسایگان و بیگانگان بالا برود. در این صورت احتمال دارد که از میزان جنگ ها کاسته شود....هنوز سخنش اتمام نیافته بود که ناگهان حضار بپا خواستند و صدای کف زدن های ممتد آنها نشان از تایید گفته های دکتر سیاسی بود که تنها راز بقای سرزمین کهن ایران و همزیستی مسالمت آمیز مردمش را به زبان آورده بود.
 
بنابراین کمیسیونی تشکیل شد که اساس آن بر شناختِ فرهنگ ها و بالابردن تعلیم و تربیت عمومی باشد و این همان چیزی است که عنوان یونسکو به خود گرفت و بعدها یکی از سازمان های بزرگ وابسته به سازمان ملل متحد به شمار رفت و مرکز آن پاریس شد.

چه افتخاری از این بالاتر که ما ایرانیان با هر زبان و هر نژاد، به پشواته تاریخ و فرهنگ والا و کهن و مشترک مان، هیچ گاه و هیچ گونه جنگ قومی در ایران زمین نداشته ایم و قطعاً نخواهیم داشت.

وی پس از كناره ‏گیری از ریاست دانشگاه، با استادی و تدریس در دانشكده ادبیات خدمت می ‏كرد و به مقام استادی ممتاز رسید. دكتر سیاسی، ده سال پایانی عمر را در اروپا و امریكا زندگی می‏كرد و به كارهای علمی می ‏پرداخت. از دكتر سیاسی آثار متعددی بر جای مانده كه اصول روانشناسی، روانشناسی پرورشی، روانشناسی جدید، منطق و فلسفه، هوش و خرد و... از آن جمله‏اند. وی اصول روانشناسی جدید را در ایران بنیاد نهاد، از این روبه نام بنیانگذار و پدر روانشناسی جدید در ایران معروف می‏ باشد. دكتر علی اكبر سیاسی پس از سالیانی كه در اروپا زندگی می‏ كرد، در سال 1368 به ایران بازگشت و سرانجام در خرداد 1369 در 96 سالگی در تهران درگذشت.

پی نوشت:
1- مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی
2- پایگاه خبری-تحلیلی معلمان ایران

---