تبیان، دستیار زندگی

سانسور اخبار مربوط به کاپیتولاسیون

آیت‌الله خزعلی می‌گوید: تصویب كاپیتولاسیون در دوره نخست‌وزیرى حسنعلى منصور توسط مجلسین سنا و ملى، اقدام خطرناكى برضد اسلام و مملكت بود. كشورهایى مانند پاكستان، اندونزى و...، چنین قانونى را از ترس مردم خود تصویب نكردند، اما دولت‌مردان پهلوى بى‌هیچ توجهى به اعتراض مردم، قانون فوق را تصویب و اجرا كردند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
کاپیتولاسیون
تصویب لایحه کاپیتولاسیون در مجلس در سال 1343 ذلت دیگری برای رژیم پهلوی محسوب می‌شد. مصونیت قضائی مستشاران امریکایی علاوه بر رژیم پهلوی، عزت مردم مسلمان ایران را نیز خدشه‌دار کرده بود. به همین جهت امام خمینی در 4 آبان ماه 1343، سخنرانی شدیداللحنی علیه طرح خفت‌بار کاپیتولاسیون ایراد کردند، سخنانی که منجر به تبعید ایشان شد.

آیت‌الله خزعلی در کتاب خاطرات خود که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است درباره وقایع آن دوران و مخالفت امام با کاپیتولاسیون می‌گوید: تصویب كاپیتولاسیون در دوره نخست‌وزیرى حسنعلى منصور توسط مجلسین سنا و ملى، اقدام خطرناكى برضد اسلام و مملكت بود. كشورهایى مانند پاكستان، اندونزى و...، چنین قانونى را از ترس مردم خود تصویب نكردند، اما دولت‌مردان پهلوى بى‌هیچ توجهى به اعتراض مردم، قانون فوق را تصویب و اجرا كردند.

تلاش رژیم پهلوی برای سانسور اخبار مربوط به کاپیتولاسیون

به گفته آیت‌الله خزعلی:‌ هدف از تصویب كاپیتولاسیون، تأمین آرامش مستشاران آمریكایى در ایران بود، تا اعتراض‌ها و مخالفت‌هاى مردم، مانع فعالیت‌هاى آن‌ها نشود. رژیم بسیار سعى كرد اخبار مربوط به آن‌ـ حتى با اعمال فشار و زورـ به گوش مردم نرسد، اما برخى افراد خبر مربوط به كاپیتولاسیون را به مردم گزارش دادند. امام با شنیدن این خبر بسیار متأسف و متأثر گردید، حتى از سخنان و اعلامیه‌هاى ایشان كه در این زمان چاپ شد، مى‌توان به عمق ناراحتى معظم‌له پى برد.

 

رژیم پهلوی این بار به حیله‌اى متوسل گردید تا آتش مخالفت امام با كاپیتولاسیون را سرد كند، از این رو كسى را كه قدرى بین مردم «وجیه المله» بود نزد ایشان فرستاد. اما حضرت امام(ره) چون مى‌دانست منظور رژیم از این موضوع چیست وى را اصلا به حضور نپذیرفت.


من سخنان و اعلامیه‌هاى حضرت امام(ره) در این باره را فصلى مهم در تاریخ انقلاب اسلامى به حساب مى‌آورم. در آن ایام هر كس به منزل ایشان مى‌رفت و پاى صحبت ایشان مى‌نشست به آتشفشانى از خشم تبدیل مى‌گردید. 

بیستم جمادى‌الثانى روز ولادت حضرت زهرا(س) قرار بود امام سخنرانى كنند. جمعیت زیادى در این روز در محل سخنرانى امام اجتماع كردند، به محض بیرون آمدن ایشان از اندرونى جمعیت به گریه افتادند امام سخنان خود را با «انالله و انا الیه راجعون» شروع كردند و كاپیتولاسیون را مادر مصیبت‌هاى مردم ایران به شمار آوردند. مردم با این سخنان به درستى به عمق فاجعه پى بردند و شروع به گریستن كردند. 

رد درخواست ملاقات فرستاده رژیم پهلوی توسط امام خمینی(ره)

آیت‌الله خزعلی می‌گوید:‌ رژیم پهلوی این بار به حیله‌اى متوسل گردید تا آتش مخالفت امام با كاپیتولاسیون را سرد كند، از این رو كسى را كه قدرى بین مردم «وجیه المله» بود نزد ایشان فرستاد. اما حضرت امام(ره) چون مى‌دانست منظور رژیم از این موضوع چیست وى را اصلا به حضور نپذیرفت. 

اعلامیه‌هاى امام(ره) همیشه تأثیرگذار بود، یک وقت به ایشان گفتم: من ثواب 39 سال عبادت‌ـ اگر خداوند ثوابى مقدر كرده باشدـ را مى‌دهم و آن را مبادله مى‌كنم با یك اعلامیه‌ شما. چون اعلامیه‌هاى شما اسلام را زنده مى‌كند. الان من براین باورم كه هر كس اعلامیه‌هاى امام را بخواند و تحت تأثیر قرار نگیرد فردى مرده است. یعنى خفته هم نه بلكه مرده‌ واقعى. من از تجربه‌ زندگى‌ام چنان سرخوشم كه حتى اگر در زمان سیدمرتضى و بزرگان شیعه مى‌زیستم باز به اندازه‌ كافى كه با امام بودم و یا زمانى كه پس از پیروزى انقلاب صرف كرده‌ام، شاد نمى‌شدم.

پس از این كه دستگاه پهلوى دید نمى‌تواند امام را تهدید یا تطمیع كند به فكر تبعید ایشان افتاد، چون حضور امام(ره) هر دم به احساسات مذهبى مردم مى‌افزود و در نتیجه ترس دستگاه پهلوى از آن بیشتر مى‌شد.
منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی